জীৱন বাটৰ ৰসঃ ৰসহীন নিদাৰূণ ৰবিবাৰ (৩৭)

জীৱন বাটৰ ৰসঃ ৰসহীন নিদাৰূণ ৰবিবাৰ (৩৭)

আজি ৰাতিপুৱা শুই উঠি “জীৱন বাটৰ ৰসঃ” লিখিবলৈ লওঁতেই মোবাইল ফোনটোৱে কঢ়িয়াই আনিলে দুঃসংবাদটো – শ্ৰীদেৱী আৰু নাই! সৰ্বেশ্বৰ ছাৰৰ কাহিনী এটা লিখিবলৈ লৈছিলো মই৷ কিছুসময় শিলপৰা কপৌৰ দৰে স্তব্ধ হৈ বহি থাকিলোঁ, তাৰ পিছত মনটো জাৰি জোকাৰি লৈ নিজৰ কৰ্তবলৈ ঘুৰি আহিবলৈ আপ্ৰাণ চেষ্টা কৰিলোঁ৷ পাছে, বাৰে বাৰে মনটো আকৌ উৰি গ’ল সেই সংবাদটোলৈ – শ্ৰীদেৱী আৰু নাই! দুটা ঘন্টাৰ নিষ্ফল প্ৰচেষ্টাৰ পিছত মই এই সিদ্ধান্তত উপনীত হ’লো যে আজি আৰু মই সৰ্বেশ্বৰ ছাৰৰ কাহিনীত কৌতুকৰ সঞ্চাৰ কৰিব নোৱাৰোঁ৷ যোৱা ৩৭টা ৰবিবাৰৰ ভিতৰত আজিয়েই প্ৰথম, মনটোৱে হাঁহি উঠা কথা লিখিবলৈ মান্তি হোৱা নাই!

আমি হাইস্কুলৰ ওপৰ শ্ৰেণীত পঢ়ি থাকোঁতে ব’ম্বে ফিল্ম ইণ্ডাষ্ট্ৰীত শ্ৰীদেৱীৰ উদয় হৈছিল৷ কটন কলেজৰ থাৰ্ড মেছৰ পৰা ছেকেণ্ড ছ’ চাবলৈ গৈ হিম্মতৱালা, টৌফা আৰু নাগিনা নামৰ শ্ৰীদেৱী অভিনীত ছবি কেইখন চাইছিলো৷ লগত আছিল কোঠাবন্ধু কুঞ্জমোহন, দিগন্ত, নৱ আৰু কেতিয়াবা অম্লান৷ শ্ৰীদেৱীৰ চেহেৰা আৰু অভিনয়ে তেতিয়া সাধাৰণ ভাবেহে মুগ্ধ কৰিছিল ৷ তাৰ কিছুদিনৰ পিছত শিলছৰ ৰিজিঅনেল ইঞ্জিনিয়াৰিং কলেজত পঢ়ি থকা বাবাদাৰ লগত উলুবাৰীৰ অপসৰাত চাইছিলো - আখ্‌ৰী ৰাষ্টা! শ্ৰীদেৱী আছিল তাত, কিন্তু অমিতাভ বচ্ছনৰ প্ৰচ্ছায়াত তেওঁ উজ্বলি উঠাৰ সুবিধা পোৱা নাছিল৷ তাৰ কিছুদিনৰ পিচতে মই মাদ্ৰাজলৈ পঢ়িবলৈ গ’লো আৰু তাতে তামিল ভাষাৰ “মুন্দাৰাম পিৰাই” নামৰ চিনেমাখন চাবলৈ সুবিধা পালোঁ৷ ছবিখনত শ্ৰীদেৱীয়ে কৰা অপূৰ্ব অভিনয়ে মোৰ মন আৰু মগজু শিহৰিত কৰি তুলিলে৷ বালু মহেন্দ্ৰই পৰিচালনা কৰা, ইলিয়াৰাজাই সংগীত দিয়া, কমল হাছান আৰু শ্ৰীদেৱীয়ে অভিনয় কৰা এইখন চিনেমাৰ হিন্দী ৰূপটোৱেই - ছদমা! যিখন চিনেমা এবাৰ চালে কোনোৱেই সহজে পাহৰিব নোৱাৰে! সেই সময়তে শ্ৰীদেৱীয়ে অভিনয় কৰা আৰু কেইখনমান তামিল চিনেমা মই চাবলৈ পাওঁ৷ আমাৰ কলেজৰ সমূখত থকা “লিবাৰটি” নামৰ চিনেমা হলটোৰ সমূখত শ্ৰীদেৱী থকা চাইনবৰ্ড দেখিলেই হোষ্টেলত সোনকালে খাই বৈ ৰাতি দহ বজাৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা চেকেণ্ড শ্ব’ত মই বহি আছিলোগৈ, বেছিভাগেই অকলে-অকলে৷ তাৰপিছত আহিছিল শ্ৰীদেৱীয়ে কৰা অপূৰ্ব অভিনয়ৰ হিন্দী ছবি কেইখন– ছালবাজ, লম্‌হে, ছান্দনী, মিষ্টাৰ ইণ্ডিয়া, খোদা গৱাহ্‌, লাডলা, জুড়াই আদি৷

শ্ৰীদেৱী আছিল প্ৰতিভা আৰু সৌন্দৰ্যৰ আকৰ৷ যশস্বী চিত্ৰ নিৰ্মাতা সত্যজিত ৰায়ে এবাৰ এটা সাক্ষাৎকাৰত উল্লেখ কৰিছিল যে ভাৰতীয় নাৰীৰ ৰুপ-সৌন্দৰ্য সম্পূৰ্ণৰূপত প্ৰতিফলিত হয় জয়া প্ৰদাৰ চেহেৰাতহে৷ এই মন্তব্যক লৈ সেইসময়ত যথেষ্ট বিতৰ্কৰ সুত্ৰপাত হৈছিল৷ ৰূপত জয়া প্ৰদা যদি চন্দ্ৰৰ নিৰ্মল জোৎস্না, শ্ৰীদেৱী আছিল সূৰ্যৰ প্ৰখৰ ৰশ্মি! প্ৰতিভা আৰু দক্ষতাৰ ফালৰ পৰা জয়া প্ৰদা শ্ৰীদেৱীৰ আশে পাশেও থিয় হ’ব নোৱাৰিছিল! শ্ৰীদেৱীৰ ৰূপ-সৌন্দৰ্য্য, প্ৰতিভা আৰু কেইবাটাও গুণে মোক তেওঁৰ গুণগ্ৰাহী কৰি ৰাখিছে কেইবাটাও দশকধৰি৷ প্ৰচণ্ড পেছাদাৰী স্বভাৱৰ, সময়ানুৱৰ্তী, পৰিশ্ৰমী শ্ৰীদেৱীয়ে যেতিয়া ছালবাজ নামৰ ছবিখনৰ গীত এটাত বৰষুনত তিতি তিতি শ্বুটিং কৰিছিল সেইদিনা  তেওঁ ১০৩ ডিগ্ৰী জ্বৰত ভুগি আছিল৷ নিজৰ শাৰিৰীক অসুস্থতাৰ বাবে শ্বুটিঙৰ সময় সলনি কৰাটো তেওঁ নিবিচাৰিছিল৷

                শ্ৰীদেৱীক সোঁ-শৰীৰে লগ পোৱাৰ মন আছিল যদিও সেই সুবিধা মই নাপালোঁ, কিন্তু দুবাৰ দেখা পাইছিলোঁ৷

                মাদ্ৰাজত (চেন্নাই) থকা দিনৰে কথা৷ এদিন আবেলি কেইজনমান বন্ধুৰ লগত মই মাউন্ট ৰোডলৈ বুলি ওলাই গৈছিলো৷ আমি চাৰিজনমান আছিলো৷ বাছৰ পৰা নামি কাষৰ পদপথেৰে আমি গৈ আছো৷ সেইডোখৰতে ট্ৰেফিক লাইট এটা থকাত মূল ৰাষ্টাটোত মটৰৰ ভিৰটো অলপ কমে৷ আমাৰ সোঁহাতে লাহ লাহে চলি অহা কেইবাখনো মটৰগাড়ী৷ তাৰ মাজতে থকা ক’লা বৰণৰ বিদেশী গাড়ী এখন চলাই আহিছে এজনী ধুনীয়া ছোৱালীয়ে, পিছৰ চিটটোত কেইটামান শিশু৷ ছোৱালীজনীৰ মুখখনো চিনো চিনো লাগিছে৷ তেনেতে আমাৰ মাজৰ কোনোবাএটাই চিঞৰি উঠিল – শ্ৰীদেৱী! হয় হয়! ছালবাজ নামৰ ছবিখন চাই অহা বেছিদিন হোৱাই নাছিল৷ গাড়ীখনৰ লগে লগে আমি কুকুৰ দৌৰ লগালো৷ শ্ৰীদেৱী কলাৰ থকা ক’লা ৰঙৰ চোলা এটা পিন্ধি আছিল আৰু একান্ত মনে সমূখলৈ চাই গাড়ী চলাই গৈ আছিল৷ বন্ধু ইফটিখাৰে চিঞৰি উঠিছিল– গাড়ীখনৰ সমূখত পৰি যা, শুই দে ৰাষ্টাত, পিছত যি হয় হ’ব! কেইটামান মূহুৰ্তৰ পিছতে ৰঙা লাইট সেউজীয়া হ’ল, গাড়ীখনৰ সমুখভাগ মুকলি হৈ পৰিল৷ গাড়ীখনে বেগ লোৱাৰ আগতে শ্ৰীদেৱীয়ে আমালৈ চাই এটা মিচিককৈ হাঁহি এটা মাৰিলে, মনালিছাৰ হাঁহিক সাত ঢাপৰ বাহিৰ কৰি দিব পৰা হাঁহি ! তেতিয়াহে উপলব্ধি হ’ল – গাড়ীখনৰ আগত সঁচাসঁচিকৈ পৰি যোৱা হলেই ভাল আছিল হ’বলা! ১৯৮৮ ৰ পৰা ১৯৯২ চনৰ মই মাদ্ৰাজত থকা সময়ছোৱাত শ্ৰীদেৱীয়ে মাদ্ৰাজৰ নুনামবক্কম নামৰ ঠাইখনত বাস কৰিছিল বুলি শুনিছিলো৷ লগ কৰিবলৈ যোৱাৰ সময়, সামৰ্থ্য আৰু সাহস মোৰ এটাও হোৱা নাছিল৷

                ২০০৪ চনৰ কথা৷ মই তেতিয়া গোৱা এটাৰপৰ্টৰ টাৰ্মিনেল মেনেজাৰ৷ মোৰ অফিচৰ কোঠাটো আছিল আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃদেশীয় টাৰ্মিনেলৰ মধ্যভাগত৷ কোঠাটোৰ সমূখেদি অগণন যাত্ৰীৰ অহা যোৱা চলি থাকে৷ এদিন দুপৰীয়া মোৰ সহকৰ্মী এজনৰ লগত কোঠাটোৰ সমূখত থিয় হৈ মই যাত্ৰীসকলৰ আলেখ-লেখ চাই আহিছিলো৷ তেনেতে দেখিলো এটা ফালৰ পৰা হাতত ট্ৰলী বেগ এটা লৈ আহি আছে বনি কাপুৰ৷ আগে আগে দুজনী মহিলা৷ তেওঁলোক  মোৰ কাষেদিয়েই পাৰ হৈ গ’ল৷ আৰু বনি  কাপুৰক চাই থাকোঁতেই শ্ৰীদেৱীৰ মুখখন মোৰ দৃষ্টিত নপৰাকৈ মোৰ আগেদি পাৰ হৈ গ’ল৷ তথাপিও পিছফালৰ পৰা দেখিয়েই মই চিনি পালোঁ– হয়, শ্ৰীদেৱীয়েই হয়! সেইদিনা তেওঁ নীলা আকাশী ৰঙৰ জিনছ্‌ পেন্ট এটা আৰু মচন্দৰী ৰঙৰ হাতদীঘল চোলা এটা পিন্ধি আছিল৷

                ২০০৪ চনৰ পৰা ২০০৭ চনলৈ গোৱাত অনুষ্ঠিত হোৱা আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ফিল্ম মহোৎসৱৰ ভিতৰ চঁৰাত থাকি কাম কৰাৰ মই সুযোগ পাইছিলো৷ সেই সময়তে ২০০৭ চনত নতুন দিল্লীৰ শাস্ত্ৰীভৱনত অনুষ্ঠিত হোৱা মিটিং এখনত আহি দেখিলো মই বহি থকা চকীখনৰ ওচৰত বহিছে বনি কাপুৰ৷ মোলৈ চাই ক’লে – হেল্লৌ! মইও হেণ্ডচেক কৰি ক’লো – হেল্লৌ! তাৰ পিছত ক’ব নোৱাৰাকৈয়ে মোৰ মুখেদি ওলাৰ – হাও ইজ্‌ শ্ৰী, শ্ৰীৰ ভাল নে? বনি কাপুৰে প্ৰথমতে নুবুজিলে, যেতিয়া বুজিলে তেতিয়া মিচিককৈ হাঁহি এটা মাৰি কৈছিল – ভাল, ভাল, ধন্যবাদ, ধন্যবাদ!

                চকু চাঁট মাৰি ধৰিব পৰা ৰূপ আৰু বিস্ময়কৰ অভিনয় প্ৰতিভাৰে ৫০ বছৰ দৰ্শকক মন্ত্ৰমুগ্ধ কৰি শ্ৰীদেৱীয়ে বিদায় ল’লে৷ শ্ৰীদেৱীৰ বৃদ্ধা ৰূপ পৃথিৱীয়ে নেদেখিলে আৰু নেদেখে৷ শ্ৰীদেৱী বুঢ়া নহয়! শিৱাকাশী নামৰ ঠাইত ১৯৬৩ চনত জন্মগ্ৰহন কৰা শ্ৰীদেৱীৰ সম্পূৰ্ণ নাম আছিল – শ্ৰী আম্মা য়াংগাৰ আয়াপান৷ শিৱাকাশী নামৰ ঠাইখন খাৰ থকা ফটকা উদ্যোগৰ বাবে বিখ্যাত যিয়ে ক্ষন্তেকৰ বাবে আকাশখন চমকাই তুলিব পাৰে৷ সেই শিৱাকাশীৰে কন্যা শ্ৰীদেৱী অভিনয় জগতৰ এক উজ্জ্বল তাৰকা হৈ অভিনয়ৰ আকাশখন পোহৰাই থাকিব বহুদিনলৈ৷

                শ্ৰীদেৱীলৈ শ্ৰদ্ধাঞ্জলী জনালোঁ৷

 (“জীৱন বাটৰ ৰসঃ”-ত থকা কাহিনীবোৰ ইতিহাস নহয় আৰু চৰিত্ৰসমূহৰ বেছিভাগেই কাল্পনিক৷ কবিৰ ভাষাত – অৰ্ধেক মানৱী এইয়া, অৰ্ধেক কল্পনা ৷ এই কাহিনীটো মনত পেলাই দিলে  কবি সিদ্ধাৰ্থ শংকৰ কলিতাই৷ “জীৱন বাটৰ ৰস”-ৰ যিকোনো এটা খণ্ড পঢ়িবৰ মন গলে এই লিংকটোত পাব – http://utpalbaruah.blogspot.com)