খণ্ড- ৭
মোটাই বহুদিন ধৰি জালত পেলাবলৈ চেষ্টা কৰি আছিল অশোক সেনক৷ তাৰ মতে সি এটা বিখ্যাত পাদুৰা৷ সি স্কুলৰ গোটেই সময়খিনিত তাৰ পিছ এৰা নাছিল৷ ক’ৰবাৰ পৰা আহি তাক খুন্দা এটা মাৰি ক’ব – “অ’ ছৰী, পাদুৰা ভাই, মই দেখাই নাছিলো।” তাৰ চোলাটো টানি টানি পেণ্টৰ পৰা বাহিৰলৈ উলিয়াই আনি কয় – “হ’ব দেচোন, একো নহয, এনেকৈয়ে ভাল দেখিছে তোক!” বেছেৰা নিমাখিত অশোকে তাৰ নিছলা চেহেৰাৰে একো প্ৰতিবাদ কৰিব নোৱাৰিছিল৷ বেছি অতিষ্ঠ হ’লে এসময়ত সি শিক্ষকৰ সহায় বিচাৰি দৌৰ লৈছিল।
মোটাৰ আচল দিন আৰম্ভ হ’ল তাৰ দুবছৰমান পিছত৷ গৰমৰ বন্ধত এবাৰ এসপ্তাহৰ বাবে আমি ছজন ছাত্ৰক ছিমলাৰ ওচৰৰ কাঁচলী নামে ঠাইলে পঠোৱা হ’ল৷ শান্তিকুঞ্জ নামৰ লালা ৰঘুবীৰ সিঙৰ ঘৰটোত আমাক থাকিবলৈ দিয়া হৈছিল৷ বুদ্ধিমানৰ দৰে অশোক আমাৰ লগত নাহিল৷ মোটাক আন এটা ল’ৰাৰ প্ৰয়োজন হ’ল৷ সি মোলৈ চকু দিলে৷ তাৰ শক্তি মোতকৈ বেছি হ’লেও মই তাতকৈ বেছি বেগত দৌৰিব পাৰোঁ৷ সি যেতিয়া মোক গতা মাৰি দিয়ে মইও তাক ঠেলা এটা মাৰি দৌৰ লওঁ৷ মোৰ লগত বেছি নজমাত সি আনলৈ চকু দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ এদিন আটায়ে মিলি তাক ভাল শিক্ষা এটা দিবলৈ ঠিক কৰিলোঁ৷ আমি সিদ্ধান্ত ল’লো, সি যেতিয়া আমাৰ কাৰোবাক ধৰিবলে আহিব আমি আটায়ে মিলি তাক ধুই পেলাম । মোটা থিৰেৰে থাকিব পৰা ল’ৰা নহয়; আমি বেছি সময় ৰ’ব লগা নহলেই৷ কাঁচলিত আমাৰ শেষৰ দিনটোত ৰাতিপুৱাই সি মোক গতা এটা মাৰি বননিত বগৰাই দিলে৷ মই সহায় বিচাৰি চিঞৰ এটা মৰাৰ লগে লগেই চাৰিটা ল’ৰা আগবাঢ়ি আহিল৷ আমি আটাইকেইটাই ঘুচিয়াই তাক মাটিত বগৰাই দিলো৷ তাৰপিচত এটা ভৰি দুটাৰ ওপৰত আৰু এটা পেটত বহি ল’লো৷ ঘুচিয়াই ঘুচিয়াই তাৰ গাল মুখ ৰঙা কৰি দিলোঁ৷ সি আমাক গালি পাৰি থুৱাবলৈ লাগিল৷ পেটত বহি থকাটোৰ মুখলৈ সি থুই মাৰি দিলে৷ তাৰপিছত আমি আটাইকেইটাই যিমান পাৰো তাৰ মুখত থুৱাবলৈ লাগিলো৷ অৱশেষত সি কান্দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে৷ সি যাতে আমাৰ গাত আৰু হাত নিদিয়ে তাকে কৈ সিমানতে আমি তাক এৰি দিলো৷
সি কান্দি কান্দি আমাক প্ৰতিশোধ লোৱাৰ শপত খাই আমাতকৈ আগতে কাঁচলি এৰিলে৷ আবেলি আমি বাচ এখনেৰে দিল্লীৰ ট্ৰেইন ধৰিবৰ বাবে কালকালৈ নামি আহিলো৷ আহি দেখিলোঁ মোটাই টেক্সী এখন লৈ আগতেই আহি প্লেটফৰ্মত পায়চাৰি কৰি আছেহি ৷ সি আমাক নেদেখা ভাও ধৰিলে৷ আমি যেতিয়া তৃতীয় শ্ৰেনীৰ টিকট কিনি ৰে’লত উঠিলো, দেখিলোঁ সি দ্বিতীয় শ্ৰেনীৰ দবাত উঠিছে৷ দিল্লী ষ্টেচনত নামি তাক নেদেখিলোঁ৷ স্কুলত গৈয়ে সি কমলা বোসক অভিযোগ দিলেগৈ৷ আমিও আমাৰ ক’ব লগাখিনি ক’লো৷ মোটা অকলে, আমি চাৰিটা৷ মিছে আটাইকেইটাকে যথেষ্ট বকিলে৷ তাৰপিছৰ পৰা মোটা যথেষ্ট সলনি হ’ল৷ গোটেই স্কুলে কাঁচলিৰ ঘটনাটো গম পালে৷ এইটো কথাও প্ৰচাৰ হ’ল যে মোটাই যদি কাৰোবাৰ স্পৰ্শ কৰে আমাক খবৰটো দিলেই হ’ল৷ তাৰপিছত সি আমাক গালি দিয়াৰ বাদে আন একো কৰিব নোৱাৰা হ’ল৷ মই লণ্ডনৰ পৰা ঘুৰি অহাৰ পিছত আমাৰ মাজত আকৌ বন্ধুত্ব হৈছিল আৰু আমি আমাৰ অভিজ্ঞতাবোৰৰ ভাগবতৰা কৰিছিলো৷ এনে অভিজ্ঞতাৰ মাজত বেশ্যালয়লৈ যোৱাৰ কাহিনী এটাও আছে৷ সময়ত সেই কথা ক’ম৷
বৰ দীঘল আছিল স্কুলৰ দিনবিলাক৷ পোহৰ নৌ ওলাঁওতেই শুই উঠি পুৱাৰ আহাৰ খাই দৌৰা-দৌৰি কৰি ট্ৰাম, টাংগা আৰু পিছলৈ বাইচাইকেল লৈ স্কুল পাইছিলোগৈ৷ ৰাতিপুৱা এটা প্ৰাৰ্থনাৰে স্কুল আৰম্ভ হৈছিল৷ সাধাৰণতে ‘জন গন মন’-কে গাইছিলোঁ, যিটো পিছলৈ স্বাধীন ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সংগীত হৈছিল৷ তাৰপিছত মহাপুৰুষৰ বাণী পাঠ কৰি শুনোৱা হৈছিল৷ ৰৱীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰৰ - ‘‘মন যেতিয়া ভয়মুক্ত হয...’’ কথাখিনি প্ৰায়েই দোহাৰি থকা মনত আছে৷ তাৰপিছত পাঁচ মিনিট নীৰৱ হৈ ধ্যান কৰিব লাগিছিল৷ ৰাতিপুৱা সাধাৰণতে অংক, ইংৰাজী, বুৰঞ্জী আৰু বিজ্ঞানৰ দৰে টান বিষয়বোৰ শিকোৱা হৈছিল৷ তাৰপিছত শাৰিৰীক অনুশীলনৰ বাবে ক্ষন্তেক বিৰতি৷ তাৰপিছত দুপৰীয়াৰ আহাৰ খাবলৈ দিয়া হৈছিল৷ ডালিয়া, বেঙেনা আদি খাদ্যৰ প্ৰতি মোৰ মনত বিতৃষ্ণাৰ সৃষ্টি তেতিয়াই আৰম্ভ হয়৷ যি দিছিল তাকে আমি খাবলৈ বাধ্য হৈছিলোঁ ৷ তাৰপিছত এঘণ্টা আমাক আৰাম কৰিবলৈ দিয়া হৈছিল৷ দুপৰীয়া খোৱাৰ পিছত অলপ বিশ্ৰাম লোৱাৰ মোৰ অভ্যাসটোও তেতিয়াই গঢ় লৈ উঠে৷ আবেলি বেলা ছবি অঁকা, গান শিকা আৰু কাৰিকৰী বিদ্যাৰ ক্লাছ আছিল৷ একেবাৰে শেষত আছিল হকী, ফুটবল আদিৰ দৰে দল বান্ধি খেলা খেল৷ আন্ধাৰ হোৱাৰ আগতে আমি কেতিয়াবাহে উভতি আহিব পাৰিছিলোঁ৷ ঘৰত কৰিবলৈও অনেক হোম ওৱাৰ্ক দিয়াত আমাৰ হাতত আজৰি সময় একেবাৰেই নাছিল৷
তেতিয়াৰ দিনৰ কিছুমান সৰু-সুৰা কথা মনত পৰিছে৷ এটা কথা সেই প্ৰাৰ্থনাৰ পিছৰ পাঁচ মিনিট নীৰৱে থাকিব লগা সময়খিনিত ঘটা ঘটনা৷ আলমোৰাৰ পৰা দুটা ল’ৰা আহি স্কুলত ভৰ্ত্তি হ’লহি৷ আমি তেতিয়াও সিহ’তৰ নাম-ধাম জনাই নাই৷ এদিন নে দুদিন পিছতে ডাঙৰ ল’ৰাটোৱে মনে মনে থাকিব লগা সেই পাঁচ মিনিট সময়তে ইমান প্ৰকাণ্ড এটা পাদ মাৰিলে যে নীৰৱতা ক’ৰবালৈ পলাই ফাট মাৰিলে৷ এনে ঘটনা পৃথিৱীৰ কোন ঠাইৰ কম বয়সীয়া ল’ৰাছোৱালীয়ে সহজে গ্ৰহণ কৰিব পাৰে? খুকখুকাই দুজনমানে হাঁহিবলৈ ধৰিলে৷ আন বহু ছাত্ৰৰ চেপি ধৰি ৰখা হাঁহিয়ে বিচিত্ৰ শব্দৰ সৃষ্টি কৰিলে৷ আনকি কমলা বোসৰ ‘‘ছাইলেঞ্চ’’ বুলি চিঞৰি এটা উঠা শব্দটোৱেও হাঁহিত অধিক খোৰাকহে যোগালে৷ সেইদিনাৰ পৰা ল’ৰাটোৱে নাম পালে – পাদুৰা। গৰমৰ বন্ধৰ পিছত ল’ৰাটো পুনৰ স্কুললৈ উভতি নাহিল৷
পঢ়া বা খেলাত মই সিমান ভাল নাছিলোঁ যদিও দুষ্ট বুদ্ধিত কিন্তু যথেষ্ট বুৎপত্তি দেখুৱাব পাৰিছিলোঁ৷ এচৰীয়া পানী বা এযোৰ জোতাৰে মই এটা দুষ্ট খেল খেলিছিলোঁ৷ পানীখিনি বা জোতাযোৰ দুৱাৰত এনেকৈ লগাই থওঁ যে আধাখোলা দুৱাৰখন সামান্য ঠেলা মাৰি দিলেই হয় চৰিয়াৰ পানীৰে জুৰুলি-জুপুৰি হ’ব, নহয় জোতাযোৰ আহি গাত চেতেপকৈ পৰিবহি৷ সাধাৰণতে গৰমৰ দিনত আমি খোলা ঠাইত শুবলৈ লৈছিলো৷ এবাৰ হাদালিৰ পৰা আমাৰ দূৰ সম্পৰ্কীয় আত্মীয় এজন আহি দিল্লীত আমাৰ ঘৰত আলহী হ’লহি৷ তেখেতৰ বিচনাখন মোৰ বিচনাখনৰ ওচৰতে পতা হৈছিল৷ গোটেই ৰাতিটো তেওঁৰ নাকে ভীষণ গৰ্জন কৰি আছিল আৰু বেলি নোলাওঁতেই তেওঁ বিচনা ত্যাগ কৰিছিল৷ তেওঁৰ অসুবিধা হৈছিল আমাৰ ঘৰত থকা পায়খানাৰ ব্যবস্থাটোত৷ তেনে ব্যৱস্থাত তেওঁ অভ্যস্ত নাছিল আৰু আমাৰ বাগিছাত থকা জোপোহাৰ আৰঁলৈ গৈ পুৱাই কোনো নুঠুতেই মলত্যাগ কৰিছিলগৈ৷ কামফেৰা সুকলমে কৰিবৰ বাবে ৰাতিয়েই শুবৰ সময়ত তেওঁ বিচনাৰ ওচৰত পানী এলোটা সাজু কৰি থৈছিল৷ মই এদিন ৰাতি শোৱাৰ আগতে পানী লোটাত আঠা অলপ মিলাই থৈ দিলো৷ পিচদিনা পুৱা তেওঁক বৰ চিন্তিত দেখা গ’ল৷ পায়খানাৰ লগত হেনো তেওঁৰ সাংঘাটিক শাওঁ পৰিছে৷ পিচদিনাও মই একেই দুষ্টামি কৰিলো৷ তাৰ পিচদিনা তেওঁ ডাক্তৰ এজনক লগ ধৰি শৌচ পৰীক্ষা কৰিবলৈ ওলাল৷ তেতিয়া আৰু মই কথাটো প্ৰকাশ নকৰি নোৱাৰিলো৷ মা-দেউতাই মোক যথেষ্ট বকিলে যদিও ঘটনাটো আনৰ আগত কওঁতে সকলোৰে হাঁহিত পেটৰ নাৰী ডাল ডাল হৈছিল৷ (আগলৈ..)
