সভ্যতাৰ ইতিহাসত এটা ক’লা দাগ - Sadin 26 Januray, 2018

সভ্যতাৰ ইতিহাসত এটা ক’লা দাগ

ইংৰাজী ভাষাত  Holocaust নামৰ এটা শব্দ আছে ৷  শব্দটো মূল গ্ৰীকভাষাৰ ৷ “Holos” শব্দৰ অৰ্থ গ্ৰীক ভাষাত গাঁত (Whole) আৰু  “Kaustos” শব্দৰ অৰ্থ পোৰা বা অগ্নিত ভষ্মীভূত হোৱা (burned)৷ হিন্দী ভাষাত ইয়াৰ প্ৰতিশব্দ হিচাপে ব্যৱহৃত হোৱা শব্দটো হৈছে “প্ৰলয়”৷ বাংলা ভাষাত “ব্যাপক হত্যাকাণ্ড”৷ অসমীয়া ভাষাৰ অভিধানৰ মতে শব্দটোৰ অৰ্থ ধ্বংসলীলা, নৰমেধ যজ্ঞ বা প্ৰলয়৷ গ্ৰীক সকলে কি ভাবি এই শব্দটোৰ সৃষ্টি কৰিছিল বুজা টান৷ কিন্তু এই কথা সত্য যে ১৯৪৫ চনৰ পিছৰ পৰা এই শব্দটোৱে যি এক নতুন অৰ্থ পালে তাৰ প্ৰতিশব্দ হিচাপে ইংৰাজী, হিন্দী, বাংলা বা অসমীয়া ভাষাত উল্লেখ থকা অভিধানিক অৰ্থৰ এটাও তাৰ লগত খাপ নাখায়৷

এটা প্ৰকাণ্ড গাঁতৰ পোনে পোনে সোঁমাজলৈ নিক্ষেপ কৰিব পৰাকৈ গাঁতটোৰ পাৰৰ পৰা এখন নাওৰা সজা হৈছে - পাতল লোহাৰ পিছল পাত এখন নলাৰ দৰে ভাঁজ কৰি সজা নাওৰাখন -হেলনীয়া ৷ গাঁতটোৰ মাজত দপদপাই জ্বলি আছে মৰাশৰ এটা দ’ম! গাঁতটোৰ পাৰত গঢ় লৈ উঠিছে কোইবাটাও বিয়াগোম পাহাৰ, মাটি বা পেলনীয়া সামগ্ৰীৰ নহয়, মানুহৰ মৰাশৰ৷ ফুকলীয়া শিশুৰ পৰা ডেকা, বুঢ়া, গাভৰু, বৃদ্ধা কোনো সাৰি যোৱা নাই৷ উৎকট দুৰ্গন্ধত ৰুমালেৰে নাক ঢাকি এখন ট্ৰলিৰে মৰাশবোৰ এটাৰ পিছত এটাকৈ নাওৰাখনেৰে জুইৰ ওপৰত জাপি থকা হৈছে৷ আন এখন ঠাইত খিৰিকিবিহীন এটা প্ৰকাণ্ড লোহাৰ গোল ঘৰত হেঁচি হেঁচি মানুহবোৰক সুমুৱাই দিয়া হৈছে – ঠেলা মাৰি, গতিয়াই, ইটোৰ ওপৰত সিটোক জোৰকৈ জাপি দিয়া হৈছে৷ অস্থি চৰ্মসাৰ প্ৰেতাত্মাৰ দৰে মানুহবোৰক ভৰিৰ পৰা মূৰলৈকে আঁচটনা এবিধ সাজ পিন্ধাই ৰখা হৈছে – সহজে চিনি পাব পৰাকৈ৷ চেম্বাৰটোৰ দুৱাৰ কেইখন বন্ধ কৰি দিয়াৰ লগে লগে ভিতৰখন আন্ধাৰ হৈ পৰিল, তাপ পৰা সৃষ্টি হোৱা কাতৰ আৰ্তনাদ ধ্বনি বাহিৰলৈ ওলাই আহিব পৰা নাই, ভিতৰতে সৃষ্টি হৈ ভিতৰতে মাৰ গৈছে সকলো শব্দ৷ তাৰ পিছত সেই ঘৰটোলৈ সুমুৱাই দিয়া হৈছে এক বিষাক্ত গেছ- পথাৰত কীতানু নাশ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা এবিধ মাৰাত্মক গেছ! গোল ঘৰটোৰ ভিতৰত হাঁহাকাৰ লাগিছে, তাৰ পিছত হঠাতে তালৈ নামি অহিছে অনন্ত নিৰৱতা ! মৰাশৰ দ’ম বোৰ কঢ়িয়াই লৈ যোৱা হৈছে সেই গাঁতটোলৈ, গেলি পচি চাৰিওফালে সিচৰিত হৈ থকা আন বহু মৰাশৰ মাজে মাজে৷ মানুহৰ গেলি পচি যোৱা শৱদেহৰ দুৰ্গন্ধই গ্ৰাস কৰি ৰাখিছে সমগ্ৰ অঞ্চল৷

১৯৩৪ চনত আৰম্ভ হোৱা এই হত্যালীলাই ১৯৪৫ চনৰ আগে আগে বিভীষিকাৰ ৰূপ ধাৰণ কৰিছিল৷ ৬০ লাখ ইহুদীলোক, ২ লাখ ৰোমানি, ২.৫ লাখ অসুস্থ বিকলাংগলোক, ৯ হাজাৰ সমকামী আৰু কমিউনিষ্টকে আদি কৰি নাজী শাসনৰ বিৰোধিতা কৰা  হাজাৰ হাজাৰ লোককে ধৰি মাত্ৰ দহ বছৰৰ ভিতৰতে হত্যা কৰি ভষ্মীভূত কৰি দিয়া হয় হৈছিল সৰ্বমুঠ ১৭০ লক্ষ্য লোকক৷ এই নৰ নিধন যজ্ঞৰ নামেই – হল’কাষ্ট্‌! মানৱ সভ্যতাক কলংকিত কৰা এই নৰসংহাৰৰ নামেই হল’কাষ্ট!

ইউৰোপৰ মাজভাগত অৱস্থিত অষ্ট্ৰিয়া নামৰ দেশখনত ১৮৮৯ চনত হিটলাৰৰ জন্ম হৈছিল৷ সৰুৰে পৰাই হিটলাৰ ইহুদী-বিদ্বেষী আছিল৷ ১৯১৮ চনত প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধত হিটলাৰে সৈন্যবাহিনীত কাম কৰিছিল আৰু জাৰ্মানিৰ পৰাজয়ৰ কাৰণ ইহুদীসকল বুলি ভাবিছিল৷ “মেইন্‌ কাম্ফ্‌” (Mein Kampf) নামৰ হিটলাৰৰ আত্মজীৱনীখনৰ পৰা এই কথা গম পোৱা গৈছে যে হিটলাৰে ইহুদীসকলৰ বংশ নাশ কৰি এখন নিকা ইহুদীহীন ইউৰোপ গঢ়াৰ সপোন দেখিছিল ৷ ১৯৩৪ চনত জাৰ্মানিৰ শাসন কৰ্তা হৈ লোৱাৰ পিছতে হিটলাৰে এইকাম হাতে কামে ৰুপায়িত কৰিবলৈ লাগি গৈছিল৷ নেচ’নেল চচিয়েলিষ্ট্‌ জাৰ্মান ৱৰ্কাৰ্ছ পাৰ্টিৰ (চমুকৈ নাজী) প্ৰমূখ  হিচাপে হিটলাৰে প্ৰথমটো কনচেনট্ৰেছন কেম্প প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল ১৯৩৩ চনৰ মাৰ্চ মাহত৷ প্ৰথমতে সেই কেম্পলৈ নিক্ষেপ কৰা হৈছিল ৰাজনৈতিক প্ৰতিদণ্ডী আৰু কমিউনিষ্ট্‌সকলক৷ তাৰ পিছতেই জাৰ্মানিত বাস কৰা ইহুদীসকললৈ চকু দিছিল৷ সেই সময়ত জাৰ্মানিত থকা ইহুদীলোকৰ সংখ্যা আছিল মুঠ জনসংখ্যাৰ মাত্ৰ ১ শতাংশ ৷ হিটলাৰে তেওঁলোকৰ সা-সম্পতি জোৰ কৰি কাঢ়ি ল’লে ৷ কোনো ইহুদীলোকে চৰকাৰী চাকৰিত আবেদন কৰিব নোৱাৰা হ’ল ৷ ইহুদী ডাক্তৰ, উকীলৰ ওচৰলৈ আন মানুহ যোৱাটো বন্ধ কৰি দিয়া হ’ল৷  ১৯৩৩ ৰ পৰা ১৯৩৯ চনলৈ হাজাৰ হাজাৰ ইহুদীলোক জাৰ্মানি এৰি প্ৰাণৰ ভয়ত দাঁতিকাষৰীয়া দেশলৈ পলাই যায়৷  ১৯৩৯ চনৰ চেপ্তেম্বৰ মাহত নাজী সৈন্যবাহিনীয়ে পোলেণ্ডৰ পশ্চিমৰ অংশ অধিকাৰ কৰি ল’লে আৰু তাত বাস কৰা ইহুদীলোকসকলক কনচেনট্ৰেচন কেম্পত বন্দী কৰি ৰাখিলে৷ “ইচ্ছামৃত্যু আঁচনি” (Euthanasia Programme) নামৰ এক আঁচনি আৰম্ভ কৰি নাজী বাহিনীয়ে ৭০ হাজাৰ বিকলাংগলোকক বলপূৰ্বক হত্যা কৰিলে৷ ১৯৪০ চনৰ পৰা ১৯৪১লৈ, এই সময়ছোৱাত নাজীয়ে অধিকাৰ কৰি ল’লে ডেনমাৰ্ক, নৰৱে, নেডাৰলেণ্ড, বেলজিয়াম, ফ্ৰাঞ্চ আদি ইউৰোপৰ দেশসমূহক আৰু তাৰপৰা ইহুদীসকলক চাফা কৰাৰ অভিযান তীব্ৰৰ পৰা তীব্ৰতৰ কৰি আনিলে৷ ১৯৪১ চনৰ জুনমাহত হিটলাৰ বাহিনীয়ে চকু দিলে ছোভিয়েট ইউনিয়নলৈ৷ মাত্ৰ কেইটামান মাহৰ ভিতৰতে ছোভিয়েট ইউনিয়নত বাস কৰা ৫ লাখ ইহুদীলোকক নিৰ্মমভাবে হত্যা কৰা হ’ল৷ এই সময়তে নেডাৰলেণ্ডৰ এন্‌ ফ্ৰাঙ্কে লিখা দিনলিপিখন সেই সময়ৰ এখন জীৱন্ত ইতিহাস ৷

মানৱ সভ্যতাক ভূ-লুন্ঠিত কৰা এই হত্যালীলাৰ নামেই - হল’কাষ্ট্‌!

অৱশেষত ১৯৪৫ চনৰ এপ্ৰিল মাহত হিটলাৰে আত্মহত্যা কৰিবলৈ বাধ্য হয়৷ মূমূৰ্ষ অৱস্থাত কনচেনট্ৰেচন কেম্পৰ পৰা বহুলোকক উদ্ধাৰ কৰা হয়৷ শ্বাসৰুদ্ধকাৰী সেই সময়ক লৈ ইতিমধ্যে ১০০ খনৰো অধিক কথাছবি আৰু তথ্যচিত্ৰ নিৰ্মান কৰা হৈছে৷ এই ছবিসমূহৰ ভিতৰত ছিণ্ডলাৰছ লিষ্ট (Schindler’s List), ছফিছ চইছ (Sophie’s Choice) লাইফ ইজ বিউটিফুল (Life is Beautiful) দি বয় ইন দি ষ্ট্ৰিপড্‌ পায়জামা (The Boy in the Striped Pyjama)  এন্‌ ফ্ৰাঙ্ক্‌ (Anne Frank) আদি বিখ্যাত ছবি ৷ তাৰোপৰি ইন্টাৰনেট্‌ৰ সহায়ত সেই সময়ৰ কিছুমান শ্বাসৰুদ্ধকাৰী দৃশ্য আজিকালি চাব পৰা হৈছে৷

এই নৰসংহাৰ ঘটনাৰ ৬০ বছৰৰ পিছত, ৰাষ্ট্ৰসংঘই ২০০৫ চনত লোৱা এটা সিদ্ধান্ত মৰ্মে ২০০৬ চনৰ পৰা ২৭ জানুৱাৰী দিনটো “আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় হল’কাষ্ট্‌ সোৱৰণি দিৱস” (International Holocaust Remembrance Day) হিচাপে পালন কৰিবলৈ মনস্থ কৰিছে৷ মানৱ ইতিহাসত এনে ঘটনাৰ যেন আকৌ পুনৰাবৃত্তি নহয়, ইয়াৰ বাবে সজাগতা সৃষ্টি কৰাই এই দিৱসৰ ঘাই উদ্দেশ্য৷  মানৱ সভ্যতাৰ ইতিহাসত যেন গণহত্যাৰ দৰে ঘটনা আকৌ নঘটে৷

আহক, ১৭০ লক্ষ্য নিৰীহ নিৰপৰাধীলোকক সুপৰিকল্পিত ভাৱে হত্যা কৰাৰ লোমহৰ্ষক ঘটনাক সোঁৱৰণ কৰি আমিও এটুপি চকুপানীৰে তেওঁলোকলৈ শ্ৰদ্ধা নিবেদন কৰোঁ৷