জীৱন বাটৰ ৰসঃ সৰ্বেশ্বৰ ছাৰ (৩২)

জীৱন বাটৰ ৰসঃ সৰ্বেশ্বৰ ছাৰ (৩২)

সময়ৰ হিচাপেৰে বৰ বেছি দিনৰ আগৰ কথা নহয়, কিন্তু পৰিৱৰ্তনৰ দিশৰ পৰা সেয়া এতিয়া মধ্যযুগৰ ঘটনা যেন লগা হৈছে৷ মই আমাৰ পঢ়াশালীৰ দিনবোৰ আৰু তেতিয়াৰ দিনৰ শিক্ষণ পদ্ধতিৰ কথা কৈছো৷

আমাৰ স্কুলত একেটা শ্ৰেনীৰে কেইবাটাও শাখা আছিল আৰু প্ৰতিটো শাখাতে এজন ছাত্ৰক কিছুদিনৰ বাবে “বৰ্গ মন্ত্ৰী” বুলি এটা বিশেষ দায়িত্ব দিয়া হৈছিল৷ সেইটোক ইংৰাজীত কেতিয়াবা ‘কেপ্তেইন’, কেতিয়াবা ‘মনিটৰ’ বা কেতিয়াবা ‘প্ৰিফেক্ট্‌’ বুলি কোৱা হয়৷ শব্দ আৰু অৰ্থৰ লগত লেনদেন নথকা ছাত্ৰহ’তে কেতিয়াবা ইয়াক ‘গৰ্বমন্ত্ৰী’ বুলিও কৈছিল৷ অৰ্থৰ দিশৰ পৰা ভুল হলেও দায়িত্বটোৰ লগত একধৰণৰ গৰ্ব মিহলি হৈ থকাতো মিছা কথা নহয়৷ পিৰিয়দৰ ঘন্টা বজাৰ পাছত শিক্ষক যেতিয়া শ্ৰেনীকোঠাৰ পৰা ওলায় যায়, পিছৰজন শিক্ষক নহালৈকে সেই সময়খিনিত ছাত্ৰহ’তে বৰ কোলাহলৰ সৃষ্টি কৰে৷ বৰ্গমন্ত্ৰীৰ দায়িত্ব আছিল সেই সময়খিনিত হুলস্থুল কৰা তেনে ছাত্ৰৰ নামবোৰ কাগজৰ টুকুৰা এটাত লিখি থ’ব লাগে৷ পিছৰ ক্লাছৰ শিক্ষক আহি তাৰ বিচাৰ কৰেহি৷ কোনোবাজন শিক্ষক সোমায়েই কেতিয়াবা পোনে পোনে কয় – দে ৷ মানে, হুলস্থূল কৰা অঘাইতং কেইটাৰ নামকেইটা দে ৷ এনে দোষৰ শাস্তিৰ পৰিমান কিমান হ’ব লাগে সেইয়া স্কুলৰ কোনো সংবিধানে নিৰ্ধাৰণ কৰি দিয়া নাছিল আৰু শাস্তিৰ পৰিমান নিৰ্ভৰ কৰিছিল মূলতঃ শিক্ষকজনৰ মন-মেজাজৰ ওপৰতেই৷ বেঞ্চৰ ওপৰত অলপ সময় থিয় কৰি ৰখাটো আছিল আটাইতকৈ সহজলভ্য শাস্তি! কাঢ়া বুলি নাম থকা কোনো কোনো শিক্ষকে কেতিয়াবা এই দোষৰ বাবে বেট দিছিল নতুবা বাহিৰত আঠু কঢ়াই থৈছিল৷ সেয়ে বৰ্গমন্ত্ৰীজনক সেই টুকুৰাটোত নাম নিলিখিবলৈ অঘাইতং ল’ৰাহ’তে ভাৰভেটিও দিছিল – জলফাই, শিলিখা, আমলখি, কলমৰ নিব, পেঞ্চিল, স্কেল ইত্যাদি আছিল ঘোচৰ নমুনা৷ বৰ্গমন্ত্ৰীয়ে ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ কৰি কেতিয়াবা শান্ত-শিষ্ট ছাত্ৰকো “তোৰ নাম লিখিছো, ৰ” বুলি ভীতি প্ৰদৰ্শন কৰিছিল আৰু অন্যায়ভাবে কিছু অতিৰিক্ত সন্মান দাবী কৰিছিল৷ এনেবোৰ কাৰণতে এই দায়িত্বৰ ম্যাদ এমাহমানহে আছিল৷ বিভিন্ন কাৰণত আধাতে মন্ত্ৰীত্বৰ পৰা অপসাৰণ কৰাৰো অনেক উদাহৰণ আছিল৷

বৰ্গমন্ত্ৰীৰ আন এটা দায়িত্ব আছিল বৰ্ডখন চাফা কৰি ৰখা আৰু একোণত গোট গোট আখৰেৰে দিনাংক লিখি ৰখাটো৷ সেই বৰ্ডখনৰ পাছফালেই এডাল চেকনি ৰখাৰ দায়িত্বও বৰ্গমন্ত্ৰীজনৰে আছিল৷ আজিকালি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক স্কুলত প্ৰহাৰ কৰাটো (স্কুলত বেট দিয়া কাৰ্যটোক প্ৰকৃততে প্ৰহাৰ কৰা বুলিলে নুশুৱায়) অপৰাধ বুলি গণ্য কৰা হয়৷ বিদেশতটো আৰু এখোপ চৰা৷ তাত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক বেট দিয়াটোতো দূৰৰে কথা, টানকৈ কথা ক’লেই শিক্ষক বা পিতৃমাতৃক পুলিছে আটক কৰি লৈ যোৱাৰ দৰে ঘটনাও ঘটে৷ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত মদন ছাৰে মোক টেবুলৰ তলত মূৰটো সুমুৱাই লৈ পেন্টটো ককালৰ পৰা খহাই লৈ আন সকলো ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ সমূখতে উন্মুক্ত তপিনাত চেকনিৰে বেট দিছিল৷ ক্লাছ চেভেনত্ ৰম্বাছ আৰু ট্ৰেপিজিয়ামৰ পাৰ্থক্য ক’ব নোৱাৰা বাবে তালুকদাৰ ছাৰে মোৰ হাতৰ তলুৱাত পাঁচ বেট দিছিল৷ মদন ছাৰৰ শাস্তিয়ে নোক নিয়মানুবৰ্তী হ’বলৈ বাধ্য কৰিছিল যাৰ সুফল মই সমগ্ৰ জীৱনটোত পাই আহিছো ৷ তালুকদাৰ ছাৰৰ শাস্তিয়ে মোক ৰম্বাছ-ট্ৰেপিজিয়ামৰ ধৰ্মৰ লগতে জ্যামিতি এনেকুৱাকৈ শিকালে যে আজিও গণিত মোৰ প্ৰিয় বিষয়৷ মোক উপহাৰ দিয়া  সেই শাস্তিৰ বাবে মই দুয়োজন শিক্ষাগুৰুৰ ওচৰতে চিৰজীৱন ঋণী হৈ আছোঁ৷

আজিকালিৰ বিদ্যালয়ে গৃহকাৰ্য (হোম ওৰ্ৱক) দিয়ে মাক-দেউতাকৰ বাবে৷ মাক-দেউতাকে ঘৰত বহি আঠা-কেঁচী, কাগজ-কলম লৈ পুতেক-জীয়েকৰ হোমৱৰ্ক কৰে আৰু সেই সময়ত পুতেক জীয়েকে মোবাইল বা কম্পিউটাৰত ভিডিঅ’ গেইম খেলি থাকে নতুবা টেলিভিছনত চিৰিয়েল চায় ! সময়ৰ সলনি হৈছে!

সৰ্বেশ্বৰছাৰে কিন্তু কেতিয়াও চেকণি ব্যৱহাৰ কৰা নাছিল৷

ষষ্ঠমান শ্ৰেনীৰ কোঠাতোত এদিন হঠাতে সৰ্বেশ্বৰ ছাৰ আহি সোমালহি৷ ইংৰাজীৰ ক্লাছ আছিল৷ সেই সময়ত ষষ্ঠ শ্ৰেনীত দিনবোৰ বুজাবলৈ আৰু তাৰ লগত  ক্ৰিয়াৰ কাল শিকাবলৈ এটা পাঠ আছিল – Yesterday, Today, Tomorrow–ৰ পাঠ৷ ছাৰে বৰ আগ্ৰহেৰে আমাক বুজাবলৈ লাগিল৷ মাজে মাজে ছাৰে লক্ষ্য কৰি আছে দ্বিতীয় বেঞ্চত বহা নেত্ৰ বাহাদুৰৰ চকু ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাই পথত! পাঠটো পঢ়াই শেষ হোৱাৰ পিছত ছাৰে পাঠটোৰ শাৰীবিলাক ছাত্ৰহ’তক পঢ়িবলৈ লগালে৷ থিয় দি এটা শাৰী পঢ়িব লাগে আৰু তাৰ অৰ্থটো অসমীয়াত ক’ব লাগে৷ ইয়েষ্টাৰদে’ ৱাজ ফ্ৰাইদে’, কালি শুক্ৰবাৰ আছিল, টুদে’ ইজ্‌ ছেটাৰদে’, আজি শনিবাৰ, টুমৰো উইল বি ছানদে’,কালিলৈ ৰবিবাৰ, স্কুল উইল ৰিমেইন ক্লজড্‌ - স্কুল বন্ধ থাকিব, ইত্যাদি৷ নেত্ৰ বাহাদুৰৰ ভাগত পৰা বাক্যটো আছিল – টুমৰো উইল বি হলিদে’৷ বাক্যটো মাতি সি অলপ সময় মনে মনে থাকিল৷ তাৰ পিছত হঠাতে অসমীয়ালৈ ভাঙনি কৰিলে  – টুমৰো কালিলৈ স্কুললৈ নাহে! গোটেই ক্লাছটোৱে গিৰ্জনি মাৰি হাঁহি উঠিল৷ ছাৰে নিৰ্দেশ দিলে – উঠ্‌, বেঞ্চৰ ওপৰত উঠ্‌৷  এটাৰ পিছত এটাকৈ পঢ়া আগবাঢ়ি গৈ আছে, নেত্ৰবাহাদুৰ বেঞ্চৰ ওপৰত৷ এফালে শেষ হৈ শ্ৰেনীটোৰ সিফালে বহা ছাত্ৰহ’তে পঢ়িবলৈ লৈছে৷ ছাৰে চকিত বহি শুনি আছে৷ নেত্ৰৰ চকু তেতিয়াও মাজে মাজে ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথলৈ৷

এসময়ত সি মাত লগালে – ছাৰ, ঠেং বিষাইছে!

ছাৰে ক্ষন্তেক তালৈ তধা লাগি চাই ৰ’ল ৷ তাৰ পিছতে নিক্ষেপ কৰিলে – ঠেং থকা প্ৰানীৰ ঠেং বিষাবই, ঠেং নহৈ ভৰি বিষাবনে? বহ, বহ!

(“জীৱন বাটৰ ৰসঃ”-ত থকা কাহিনীবোৰ ইতিহাস নহয় আৰু চৰিত্ৰসমূহৰ বেছিভাগেই কাল্পনিক৷ কবিৰ ভাষাত – অৰ্ধেক মানৱী এইয়া, অৰ্ধেক কল্পনা ৷ এই কাহিনীটো মনত ৰাখিছিল আমাৰ দুই নম্বৰটোৱে, মোৰ ভাই মৃদুলে৷ “জীৱন বাটৰ ৰস”-ৰ যিকোনো এটা খণ্ড পঢ়িবৰ মন গলে এই লিংকটোত পাব – http://utpalbaruah.blogspot.com)