প্ৰিয় লেখক আৰু প্ৰিয় লেখা (১) - খুশৱন্ত সিং

প্ৰিয় লেখক আৰু প্ৰিয় লেখা (১)

খুশৱন্ত সিংঃ

লেখক খুশৱন্ত সিং মোৰ বাবে পৰম আশ্বৰ্যকৰ ব্যক্তি, যি দুই দশকৰো অধিক সময় একেধাৰে তেখেতৰ চমকপ্ৰদ লেখাৰে মোক বিমুগ্ধ কৰি ৰাখিব পাৰিছিল৷ নিৰ্ভৰযোগ্য তথ্য, বলিষ্ঠ যুক্তি, নিমোৰ্হ বিশ্লেষণ, অভিসন্ধিহীন তীৰ্যক কটাক্ষ, উপযুক্ত পৰিমানৰ হাস্যৰস আৰু ব্যংগ (Sarcastic) আৰু আটাইৰে ওপৰত, সুলভ প্ৰজ্ঞাৰ (Commonsense) সমাহাৰ - এই আটাইকেইটা উপাদানে তেখেতৰ প্ৰতিটো লেখা মোৰ বাবে কৰি তুলিছিল সদায় আকৰ্ষনীয় আৰু বিষ্ময়কৰ৷ পাঠক হিচাবে এজন ব্যক্তিয়ে লেখকৰ লগত কিমান ঘনিষ্ঠ আৰু নিবিড় আত্মীয়তা অনুভৱ কৰিব পাৰে সেই কথা মই পদে পদে অনুভৱ কৰি আহিছো - খুশৱন্ত সিঙৰ লগত, তেখেতৰ লেখাৰ মাজেদি৷

২০১৪ চনৰ ২০ মাৰ্চ, বৃহস্পতিবাৰে এক বাজিবলৈ কেইমিনিটমান থাকোতে তেখেতৰ জীৱনৰ পৰিসমাপ্তি হৈছিল৷ মৃত্যু তেখেতে যেনেকৈ বিচাৰিছিল ঠিক তেনেকৈয়ে আহিল৷ পৰম আন্তৰিকতাৰে তেওঁ আশা কৰিছিল - জীৱনৰ শেষ পলটো যেন কম যন্ত্ৰনাদায়ক হয় - Painless Exit! আৰু সেইদৰেই সেইদিনা ৰাতিপুৱা, শুই উঠাৰ পিছত তেখেতে সদায় কৰাৰ দৰে বাতৰি কাকতৰ পৃষ্ঠাত ‘ক্ৰছ ওৱৰ্ড’ৰ খেল খেলিছিল৷ তাৰ অলপ সময়ৰ পিছত বিছনাত বাগৰ দিছিল৷ এসময়ত মুখৰ মাত নাপাই জীয়াৰী মালাই চিকিৎসকক খবৰ দিছিল৷ ১২-৫৫ মিনিটত ডাক্তৰে ঘোষনা কৰিছিল – He is no more ৷ সেইদিনা তেখেতৰ বয়স হৈছিল ৯৯ বছৰ এমাহ ১৮ দিন৷

১৯১৫ চনৰ ২ ফেব্ৰুৱাৰী, মঙ্গলবাৰে পূৱ পাঞ্জাৱৰ হাডালি নামৰ ঠাইত খুশৱন্ত সিঙৰ জন্ম হৈছিল - যি ঠাই এতিয়া পাকিস্তানৰ অন্তৰ্গত৷ জন্মস্থান পাকিস্তান বুলি ক’লে এনে এটা ধাৰণাৰ সৃষ্টি হয় যেন ভাৰত পাকিস্তানৰ বিভাজনৰ সময়ত ভাগি অহা লোক৷ খুশৱন্ত সিঙৰ ক্ষেত্ৰত কথাষাৰ সম্পূৰ্ণ সত্য নহয়৷ তেখেতৰ ককাৱক সুজন সিঙে কুৰী শতিকাৰ আৰম্ভণিতে সূতা কটা কল এটা স্থাপন কৰি দিল্লীত কাপোৰৰ ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰিছিল৷ পিছলৈ তেখেতে ঠিকাৰ কামত হাত দিছিল৷ ‘কালকা- ছিমলা’ ৰেলপথটো নিৰ্মাণৰ সময়ত তেখেতে নিজৰ ল’ৰা অৰ্থাৎ খুশৱন্ত সিঙৰ দেউতাক শোভা সিঙক লগত লৈ ঘৰ সজা ঠিকাৰ কাম কৰিছিল৷ ১৯১১ চনৰ ডিচেম্বৰ মাহত ভাইচৰয় হাৰ্ডিঙে যেতিয়া দিল্লীত দেশৰ ৰাজধানী পতাৰ বাবে আধাৰশিলা স্থাপন কৰিলে, সুজন সিং-শোভা সিং দিল্লীলৈ আহি বিল্ডিং কনট্ৰেক্টৰ হিচাপে নতুন জীৱনৰ পাতনি মেলিলেহি৷ নতুন দিল্লীৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য চলি থকা সময়ত ভৱন নিৰ্মাণৰ ঠিকাদাৰ হিচাপে শোভা সিঙৰ নাম কৃতকাৰ্যতাৰ শিখৰ পাইছিলগৈ৷ ইণ্ডিয়া গেইট, চাউথ ব্লক আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি ভৱনৰ একাংশ নিৰ্মাণৰ সময়ত প্ৰধান ঠিকাদাৰ আছিল শোভা সিং৷ পিছত তেখেতেই কনাট প্লেছ, আকাশবাণী ভৱন, নেছনেল মিউজিয়াম, ৰে’ড ক্ৰছ ভৱন, বড়োদা ভৱন আদি বিখ্যাত ভৱনৰ কামবোৰ সম্পন্ন কৰিছিল৷ ইংৰাজ চৰকাৰে শোভা সিঙৰ কৰ্মদক্ষতাত প্ৰশংসা কৰি ‘নাইট’ উপাধি প্ৰদান কৰিছিল৷ প্ৰচুৰ প্ৰশংসা আৰু অৰ্থৰে তেখেতক সেই সময়ত ‘আধা দিল্লীৰ মালিক’ বুলি কোৱা হৈছিল৷

শিশু অৱস্থাত আইতাকৰ সান্নিধ্যত হাডালিত কিছুদিন কটোৱাৰ পিছত খুশৱন্ত দিল্লীলৈ গুচি আহে৷ তেখেতৰ পঢ়াশালীৰ জীৱন আৰম্ভ হৈছিল দিল্লীৰ মডাৰ্ণ স্কুলত৷ পিছলৈ লাহোৰ গৱৰ্ণমেন্ট কলেজ আৰু দিল্লীৰ ছেইন্ট ষ্টিফেন্স কলেজত পঢ়ি আইন শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিবলৈ লণ্ডনৰ কিন্স কলেজলৈ যায়গৈ৷ ছাত্ৰ অৱস্থাত খুশৱন্ত সিংৰ পৰীক্ষাৰ ফলাফল কেতিয়াও উচ্চ পৰ্য্যায়ৰ নাছিল৷ এল. এল. বি. পৰীক্ষা পাছ কৰিবলৈ আনে যেতিয়া তিনি বছৰ লৈছিল তেখেতক পাচঁ বছৰ লাগিছিল৷ তথাপিও তেওঁ ভাৰতীয় প্ৰশাসনিক পৰীক্ষাত (ICS) অৱতীৰ্ণ হৈছিল৷ মাত্ৰ ১১ নম্বৰৰ বাবে তেখেত প্ৰশাসনীয় পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হ’ব পৰা নাছিল। কিন্তু আশ্বৰ্যজনক ভাবে মৌখিক পৰীক্ষাটোত ৩০০ নম্বৰৰ ভিতৰত ৩০০ নম্বৰেই পাইছিল৷

আইন পৰীক্ষা পাছ কৰি অহাৰ পিছতে তেখেতৰ বিবাহ হৈছিল “চি.পি.ডাব্লিউ.ডি.” বিভাগৰ প্ৰথম ভাৰতীয় মুখ্য অভিযন্তা চদাৰ্ৰ বাহাদুৰ ছাৰ তেজা সিং মালিকৰ সুদৰ্শনা জীয়াৰী কাৱাল মালিকৰ লগত৷ সিও এক আমোদজনক কাহিনী৷ খুশৱন্ত সিংৰ দেউতাক শোভা সিং আছিল তেখেতৰ তলতীয়া ঠিকাদাৰ৷ সুন্দৰী কাৱালক নিজৰ কৰি লোৱাৰ সপোন সেই সময়ৰ অনেক আঢ্যৱন্ত ঘৰৰ ডেকাল’ৰাৰ৷ ১৯৩৭ চনত খুশৱন্ত বিলাতত থাকোতেই কাৱাল মন্টেছৰী শিক্ষাৰ পাঠ্যক্ৰম এটা পঢ়িবলৈ বিলাতলৈ আহিছিল৷ সেই সময়ত বিলাতত পঢ়ি থকা কেইবাজনো ডেকাই কাৱালৰ মনোযোগ আকৰ্ষণ কৰিবলৈ অহোপুৰুষাৰ্থ কৰিছিল৷ সেই সময়তে এদিন খুশৱন্তে কাৱালক বিশ্ববিখ্যাত কবি মিল্টনৰ জন্মস্থান বিকনছফিল্ডলৈ লৈ যোৱাৰ এটা সুযোগ পালে, য’ত কবিজনে “পেৰেডাইজ লষ্ট” নামৰ বিখ্যাত গ্ৰন্থখন ৰচনা কৰিছিল৷ মিল্টনৰ ৰচনা আৰু টমাছ গ্ৰে’ৰ কবিতাৰে খুশৱন্তে কাৱালক এনেকৈ অভিভূত কৰিলে যে খুশৱন্তৰ বদনাম লিখি প্ৰতাপ লাল নামৰ বন্ধুজনে লিখা আটাইবোৰ চিঠি কাৱালে খুশৱন্তৰ হাতত দি দিলে৷ আৰু এটা আমোদজনক ঘটনা ঘটিল৷ সেই সময়তে কাৱালৰ মাকে এদিন হঠাতে খুশৱন্তৰ কোঠালৈ গৈ গাৰুৰ তলত শিখ ধৰ্মগ্ৰন্থৰ পুথি এখন আৱিষ্কাৰ কৰিলে৷ ইয়াৰ পিছত আৰু ল’ৰাৰ যোগ্যতা সম্পৰ্কে আন একো প্ৰশ্ন উঠাৰ অৱকাশ নাথাকিল৷ ১৯৩৯ চনৰ ৩০ অক্তোবৰ তাৰিখে দিল্লীত অত্যন্ত উলহ-মালহেৰে খুশৱন্ত-কাৱালৰ বিবাহ সম্পন্ন হয়৷ ঈৰ্ষাত জ্বলি পুৰি থকা ডেকা সকলৰ ভিতৰৰ অমৰজিত নামৰ জনে আটাইতকৈ ধাৰ থকা মন্তব্যষাৰ দিছিল - তাৰ বাপেকৰ বেংক বেলেঞ্চেই অৱশেষত জিকিল! (আগলৈ)