আকাশ পথৰ নানা কথা - দৈনিক অসম ৮ ডিচেম্বৰ, ২০২৪

 আকাশ পথৰ নানা কথা

আমাৰ দেশৰ অসামৰিক বিমান পৰিবহন ক্ষেত্ৰৰ বজাৰখন বৰ্তমান সময়ত পৃথিৱীৰ তৃতীয় সৰ্ববৃহৎ বজাৰ। আমাৰ আগত আছে চীনদেশ আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ। যোৱা বছৰৰ (২০২৩) পৰিসংখ্যা মতে আমাৰ দেশত সৰ্বমূঠ ৩৭৬ নিযুত যাত্ৰীয়ে বিমান যাত্ৰা কৰিছে। পৃথিৱীৰ সৰ্বমুঠ বিমান যাত্ৰীৰ সংখ্যা ৪.৫ বিলিয়ন বা ৪৫০০ নিযুত। অৰ্থাৎ  সৰ্বমুঠ যাত্ৰীৰ ৮.৩৫ শতাংশ আমাৰ ভাৰতীয় বিমানযাত্ৰী। আমাতকৈ আগত থকা দেশ চীন আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰত ভাগত পৰিছে ২৫ আৰু ২০ শতাংশ। আমাতকৈ পিছত থকা তিনিখন দেশ বৃটেইন, জাৰ্মানী আৰু জাপানৰ অংশ যথাক্ৰমে ৫, ৪.৫ আৰু ৪ শতাংশ। সম্প্ৰতি পৃথিৱীৰ ১৯২খন দেশ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বিশেষ মৰ্যদাসম্পন্ন বিভাগ “অসামৰিক বিমান পৰিবহন সংস্থা” বা International Civil Aviation Organization (ICAO)-ৰ সদস্য। তেওঁলোকক সদস্য-ৰাষ্ট্ৰ বুলি কোৱা হয়। এই পৰিসংখ্যাৰ পৰাই আমাৰ দেশৰ স্থান আৰু এই দিৱসৰ প্ৰাসংগিকতা অনুমান কৰিব পাৰি।

অসামৰিক বিমান পৰিবহন সংস্থাৰ জন্ম হৈছিল ১৯৪৪ চনৰ ৭ ডিচেম্বৰ তাৰিখে, দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ ঠিক পাছতেই। অসামৰিক বিমান পৰিবহন ব্যৱস্থাটো সুৰক্ষিত, সুষম আৰু সকলো দেশৰ বাবেই সহজলভ্য কৰি তোলাটোৱেই আছিল এই প্ৰতিষ্ঠানৰ মূল লক্ষ্য। তেওঁলোকে বিমান পৰিবহনৰ বাবে লগা সকলো নীতি-নিয়ম প্ৰস্তুত কৰে আৰু সদস্য-দেশসমূহে তাক কঠোৰভাবে পালন কৰিব লাগে। ১৯৯৪ চনত এই সংস্থাটোৰ ৫০ বছৰ পূৰ্ণ হয় আৰু সেই সোনালী জয়ন্তী বৰ্ষতে তেওঁলোকে এই বিশেষ দিনটো “আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অসামৰিক বিমান পৰিবহন দিৱস” হিচাপে পালন কৰাৰ প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰে। ৰাষ্ট্ৰসংঘই এই প্ৰস্তাৱত ১৯৯৬ চনত অনুমোদন জনায় আৰু তেতিয়াৰে পৰাই এই দিনটো সমগ্ৰ বিশ্বতে অঃবিঃপঃ দিৱস হিচাপে পালন কৰা হৈ আহিছে। এই দিনটোত অসামৰিক বিমান পৰিবহন সেৱাই মানৱ সমাজকৈ আগবঢ়োৱা অৱদানক কৃতজ্ঞতাৰে সোঁৱৰণ কৰা হয় আৰু এই সেৱা সম্পৰ্কে জনসাধাৰণক সজাগ কৰাৰ কাৰ্যসূচীও হাতত লোৱা হয়।

বিমান পৰিবহনে মানৱ সমাজলৈ আগবঢ়োৱ অৱদানসমূহৰ ভিতৰত প্ৰধান হৈছে – আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় যোগাযোগ, অৰ্থনৈতিক প্ৰগতি আৰু সাংস্কৃতিক বিনিময়। আজিৰ দিনত বিমান পৰিবহন অবিহনে আধুনিক জীৱন এটা কল্পনা কৰিবলৈকে টান হয়। ২০১৯ চনত COVID-19 অতিমাৰীয়ে এই উদ্যোগটোৰ ৰাজহাড় ভাঙি দিছিল। এই বছৰটোত এই দিৱসটোৰ এটা তাৎপৰ্য হৈছে বিমান পৰিবহনে কভি়ড কালৰ আগৰ অৱস্থা ঘুৰাই পোৱাটো। আমাৰ দেশত কিছুদিন আগতেই সেই অৱস্থা প্ৰাপ্ত হ’ল যদিও পৃথিৱীৰ সকলো দেশকে সামৰি সামগ্ৰিকভাৱে আগৰ আৱস্থা এতিয়াহে ঘুৰাই পোৱা হৈছে। উল্লেখযোগ্য যে ২০১৯ চনত পৃথিৱীৰ সৰ্বমুঠ বিমানযাত্ৰীৰ সংখ্যা আছিল ৪.৭ বিলিয়ন। এই সময়খিনিতে প্ৰযুক্তিবিদ্যাও যথেষ্ট আগুৱাই গৈছে। অতিমাৰীৰ আগৰ আৰু পাছৰ সময়খিনিত দেখা পোৱা এটা প্ৰধান পাৰ্থক্য হৈছে যাত্ৰীৰ চিনাক্তকৰণৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ হোৱা প্ৰযুক্তিবিদ্যাসমূহ। আগৰদৰে বিমানকোঠত যাত্ৰীৰ নথি-পত্ৰ পৰীক্ষা কৰি সত্যাপন কৰা প্ৰক্ৰিয়াৰ অন্ত পৰিছে। আমাৰ দেশতো ডিজি-যাত্ৰা (DigiYatra) নামৰ এটা মোবাইল এপ্লিকেচনৰ দ্বাৰা যাত্ৰী চিনাক্তকৰণ কৰাৰ এটা নতুন পদ্ধতি বিমানকোঠত আৰম্ভ হৈছে। এবাৰ নিজৰ নাম ঠিকনা অন্তৰ্ভুক্ত কৰি লোৱাৰ পাছত বৰ্ডিংকাৰ্ডখন ডাউনলোড কৰি ল’লেই এয়াৰপৰ্টত থকা স্বয়ংচালিত দুৱাৰখনে যাত্ৰীজনক চিনাক্ত কৰিব পাৰে আৰু দুৱাৰখন নিজে নিজে খোল খাই যায়। শেহতীয়াভাৱে অসামৰিক বিমান পৰিবহন উদ্যোগটোতে সামগ্ৰিক বাবে ইমান প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ পযোভৰ ঘটিছে যে সময়ৰ লগত খোজ দিব নোৱাৰা কৰ্মচাৰী-বিষয়াসকল বিভ্ৰান্ত হ’বলৈ বাধ্য হৈছে। একোটা কাৰ্য সমাপন কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা তথাকথিত ব্যৱস্থাৰ বিপৰীতে প্ৰযুক্তিবিদ্যাই কম খৰচতে ক্ষীপ্ৰতাৰে কৰিব পৰাকৈ সুচল উপায় উলিয়াই দিছে। ইয়াৰ ফলত মানৱ সম্পদৰ ব্যৱহাৰ লাহে লাহে কমি আহিবলৈ ধৰিছে আৰু তেনে ব্যৱস্থাৰ অপ-প্ৰয়োগৰ ফলত কোনো কোনো ক্ষেত্ৰত নিৰ্ভৰযোগ্যতা কমি আহিবলৈ ধৰাও দেখা গৈছে। এই উদ্যোগটোত সন্মিলিত প্ৰচেষ্টাইহে সুফল আনে। কিছুদিনৰ আগতে নিৰ্মান কৰা চীনদেশৰ এটা বিমানকোঠে অতি কম সংখ্যক কৰ্মচাৰীৰে বিমানকোঠটো পৰিচালনা কৰিবলৈ লৈ উদ্যোগটোত এক আলোড়নৰ সৃষ্টি কৰি দেখুৱাইছে। তাৰোপৰি বিমান চলাচলৰ তথ্যসমূহ ইমান সুলভ হৈ পৰিছে যে নিৰ্দিষ্ট বিমান এখন কেতিয়া ক’ত উৰি আছে তাক নিমিষতে দেখা পোৱাৰ উপায় ওলাইছে। উন্নত দেশৰ কেতবোৰ বিমানকোঠত দুৱাৰদলিত উপস্থিত হোৱাৰ লগে লগেই যাত্ৰীজনৰ নাম ধৰি স্বাগতম জনোৱাৰ পদ্ধতি প্ৰচলন হৈছে। লগতে কোনে কি খাই ভাল পায়, আগতে কি খাইছিল আদি তথ্যও এয়াৰলাইন আৰু এয়াৰপৰ্টত সুলভ হৈ পৰিছে। বিমান উৰণৰ ক্ষেত্ৰটো নেভিগেচন প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ অভূতপূৰ্ব পৰিবৰ্তন পৰিলক্ষিত হৈছে। ভূ-পৃষ্ঠৰ ওপৰত থকা যন্ত্ৰৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হোৱাৰ সলনি আগন্তুক দিনত বিমানসমূহ কৃত্ৰিম উপগ্ৰহৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হ’ব। সাম্প্ৰতিক সময়ত ব্যৱহাৰ হৈ থকা একাবেকা বিমানপথসমূহ অচল হৈ পৰিব আৰু মিছাইলৰ গতিপথৰ দৰে সৰল বা পাতবেং জপিয়াই যোৱাদি বিমানএখন এটা বিমানকোঠৰ পৰা আন এটালৈ সৰল গতিপথেৰে যাত্ৰা কৰিব পাৰিব। দ্ৰোণ প্ৰযুক্তিবিদ্যা ব্যৱহাৰ কৰি এক নতুন ধৰণৰ বিমান সেৱাৰ বিষয়ে ক্ষীপ্ৰগতিত পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা চলি আছে, ইয়াৰ নাম দিয়া হৈছে ‘আম’ বা Urban Air Mobility (UAM)। সৰু সৰু বাহনবোৰক কোৱা হৈছে ভিটল বা Vertical Take Off & Landing- VTOL। অৰ্থাৎ পাইলটবিহীন সৰু বাহন এখনত উঠি দেৱালীৰ পতাকাৰ দৰে পোনে পোনে আকাশলৈ উঠি গৈ গন্তব্যস্থানলৈ যাত্ৰা কৰাৰ সুবিধা সেৱা। এনে বাহনৰ উৰণ-অবতৰণৰ বাবে দীঘল ৰানৱেৰ প্ৰযোজন নহয়, সৰু চোতাল এখনৰ পৰাই উৰণ-অৱতৰণ কৰিব পাৰি। হেলিপেডৰ দৰে ইয়াৰ নাম দিয়া হৈছে ভাৰ্টিপৰ্ট (Vertiport)। ইতিমধ্যেই ইউৰোপৰ কেইবাটাও বিমানকোঠে ভাৰ্টিপোৰ্ট নিৰ্মান কৰি উলিয়াইছে।

বিমান সেৱাই অৰ্থনৈতিক প্ৰগতিত প্ৰচুৰ অৱদান যোগায়। উল্লেখযোগ্য যে সম্প্ৰতি এটা বৃহৎ উদ্যোগ হিচাপে পৰিগণিত হোৱা অসামৰিক বিমান পৰিবহনে সমগ্ৰ পৃথিৱীত ৮৭ নিযুত সংস্থান আৰু বিশ্ব অৰ্থনীতিলৈ ২.৭ ত্ৰিলিয়ন ডলাৰৰ বৰঙনি আগবঢ়াইছে। অঃবিঃপঃ সংস্থা (ICAO)-ৰ মতে এই উদ্যোগত কৰা প্ৰতি ১০০ ডলাৰ বিনিয়োগে বিমান সেৱাই সংযোগ কৰা অঞ্চলত ৩২৫ ডলাৰৰ বিকাশ ঘটায়। ঠিক তেনেকৈ বিমান পৰিবহন উদ্যোগত প্ৰয়োজন হোৱা ১০০ অতিৰিক্ত সংস্থানে সেই স্থানত ৬১০ টা সংস্থানৰ সৃষ্টি হোৱাৰ ইংগিত বহন কৰে। এইয়া বিভিন্ন দেশত কৰা গৱেষণাৰ ফলাফল, ইয়াৰ বৈজ্ঞানিক ভিত্তি আছে। আমাৰ দেশতো উড়াণ (Ure Desh kaa Aam Nagrik- UDAN) নামৰ আঁচনিৰ দ্বাৰা অব্যৱহৃত হৈ থকা বহু বিমানকোঠৰ লগত বিমান পৰিবহন আৰম্ভ কৰা হৈছে। এই আঁচনিৰ মূল লক্ষ্যই হৈছে অৰ্থনৈতিক প্ৰগতি।তাৰোপৰি ২০১৬ চনত ভাৰত চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা National Civil Aviation Policy- 2016 ত আমাৰ দেশত অসামৰিক বিমান পৰিবহন প্ৰসাৰৰ বাবে বিভিন্ন দিশ সামৰি লোৱা হৈছে।  বিমানকোঠ সম্প্ৰসাৰণ কাৰ্যত ব্যক্তিগত খণ্ডক সহযোগী কৰাটোও আছিল সেই প্ৰয়াসৰে এক অংশ।

এতিয়া ভাৰতবৰ্ষ অসামৰিক বিমান পৰিবহন ক্ষেত্ৰত পৃথিৱীৰ তৃতীয় বৃহৎ বজাৰ। সেয়ে আগন্তুক কেইটামান বছৰৰ ভিতৰত অসামৰিক বিমান পৰিবহন সেৱাৰ অভূতপূৰ্ব পৰিৱৰ্তন আমাৰ দেশতো দেখা যাব। নতুন নতুন সেৱা সমূহ আহি ভুমুকি মাৰিবহি। আমাৰ দেশৰ অসামৰিক বিমান পৰিবহন বিভাগে কিমান ক্ষীপ্ৰতাৰে এই সুবিধাসমূহ সাধাৰণ নাগৰিকৰ বাবে উপলব্ধ কৰাব পাৰে সেয়া নিশ্চয় আটাইৰে বাবে লক্ষণীয় হ’ব।